Jump to content

Նորայր Ադալյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ադալյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Նորայր Ադալյան
Ծնվել էհուլիսի 30, 1936(1936-07-30)[1][2] (88 տարեկան)
ԾննդավայրՍիմֆերոպոլ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2]
Մասնագիտությունգրականագետ, թարգմանիչ, խմբագիր, արձակագիր և գրող
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1960)
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր
ԱնդամակցությունՀԳՄ[1][2]
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
ԱշխատավայրԳրականության ինստիտուտ[1] և Գրական թերթ
Պարգևներ
Նորայր Ադալյան Վիքիդարանում

Նորայր Մարտիրոսի Ադալյան (հուլիսի 30, 1936(1936-07-30)[1][2], Սիմֆերոպոլ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2]), հայ արձակագիր, գրականագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, Հայաստանի մշակույթի վաստակավոր գործիչ (2009)[3], Հայաստանի գրողների միության անդամ 1966 թվականից։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Սիմֆերոպոլ քաղաքում։ 1960 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի հայոց լեզվի և գրականության բաժինը։ 1961-1962 թվականներին աշխատել է ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում որպես ավագ գիտաշխատող։ 1966 թվականին «20-30-ական թվականների սովետահայ պատմվածքը» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան։ 1982-1986 թվականներին եղել է «Գրական թերթի» գլխավոր խմբագիրը։

Ռուսերեն լույս են տեսել նրա «Շոգ ամառ» (Երևան, 1968), «Խաղաղ զորանոցներ» (Մոսկվա, 1979), «Թխակարմիր ձի» (Երևան, 1984), «Վկան» (Մոսկվա, 1987) գրքերը։

Նրա պատմվածքները թարգմանվել են նաև վրացերեն, բելառուսերեն, լատիշերեն, բուլղարերեն, սլովակերեն, անգլերեն, գերմաներեն, Հնդկաստանի մի քանի լեզուներով[4]։ Պատմվածքների հիմքով նկարահանվել է «Վերջին կիրակին» գեղարվեստական կինոնկարը (1984)։ Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնում բեմադրվել են Նորայր Ադալյանի «Ներկաներ և բացականեր» (1985), «Սպանության վկաները» (1991), «Կինը և Տղամարդը» (1997) պիեսները, «Գարուն» ամսագիրը 1994 թվականի մարտյան համարում ընթերցողին ներկայացրեց գրողի «Սև և սպիտակ ստեղներ» դրաման[5]։ ԽՄԿԿ անդամ 1966 թվականից։

Պարգևներ, մրցանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան մրցանակի 1981 թվականի դափնեկիր («Մենախոսության ժամեր» պատմվածքների ժողովածուի համար)։
  • Պողոսյան մրցանակ («Սև քառակուսի կարմիր անապատում» վեպի համար), 2009[6]։
  • ՀԳՄ Հովհաննես Թումանյանի անվան մրցանակ «Աշնանային շրջան» պիեսների համար, 2017 թվական[7]
  • Ետ մի նայիր (պատմվածքներ), Երևան, Հայպետհրատ, 1963, 168 էջ։
  • Կարկանդակները (պատմվածքներ), Երևան, Հայպետհրատ, 1964, 12 էջ։
  • Շոգ ամառ (վիպակ), Երևան, «Հայաստան», 1965, 152 էջ։
  • Արագածի ձյուները (պատմվածքներ), Երևան, «Հայաստան», 1967, 116 էջ։
  • Սովետահայ պատմվածք (մենագրություն), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1968, 233 էջ։
  • Խաղաղ զորանոցներ (վեպ), Երևան, «Հայաստան», 1973, 292 էջ։
  • Քննադատության ժամանակը (հոդվածների ժողովածու), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 352 էջ։
  • Մենախոսության ժամեր (պատմվածքներ), Երևան, «Սովետական գրող», 1981, 304 էջ։
  • Կապույտ Երզնկա (պատմվածքներ), Երևան, «Սովետական գրող», 1985, 183 էջ։
  • Ընտիր երկեր, 1986։
  • Ճամփաներ և ճամփորդներ (գրականագիտական հոդվածներ), Երևան, «Սովետական գրող», 1988, 256 էջ։
  • Եփրատ, 1990։
  • Վահան Թոթովենց. կենսապատում, 1992։
  • Սփյուռքի բարեկամիս, 1995։
  • Դավայաթաղ, 1997։
  • Ապոկալիպսիս, Լոս Անճելես-Գալիֆորնիա, Արաքս տպարան, 1999։
  • Թաղման թափոր (պատմվածքներ), Երևան, «Վան Արյան», 2000, 136 էջ։
  • Տեսիլք (վիպակ), Երևան, ՀԳՄ հրատարակչություն, 2004, 90 էջ։
  • Մրջնանոց (վեպ), 2006։

Թարգմանություններ (ռուսերենից)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում
  • Ռյունոսկե Ակուտագավա, Թավուտում (պատմվածքներ), Երևան, Հայպետհրատ, 1964, 61 էջ։ Բովանդակությունը՝ Ռասյոմոնի դարպասը; Տարօրինակ պատմություն; Օրիորդ Ռոկամոնիան; Թավուտում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
  3. Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին
  4. Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ 21-22.
  5. Նորայր Ադալյան (1999). Ապոկալիպսիս. Լոս Անճելես-Գալիֆորնիա: Արաքս տպարան. էջ շապիկի 4-րդ էջ.
  6. «Նորայր Ադալյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 14-ին.
  7. ««ՀՐԱՆՏ ԵՎ ՄԱՆՈՒՇԱԿ ՍԻՄՈՆՅԱՆ» ԳՐԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻ ՄՐՑԱՆԱԿԱԿԻՐՆԵՐ-2017 «  Հայաստանի Գրողների Միություն». wua.am. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 9-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նորայր Ադալյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 62